Ο θλιμμένος και θυμωμένος πολίτης

«Οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Αθήνα είναι ένα πολύ πιο σημαντικό γεγονός από ό,τι η πλειονότητα της κοινωνίας έχει αντιληφθεί. Αυτό που μένει όμως εκτός από τα χιλιάδες στρέμματα καμένης γης είναι η μαθημένη ανοχή της κοινωνίας που συντηρεί την εσωτερική θλίψη και μια μόνιμη ερώτηση: Γιατί αισθάνομαι έτσι; Τι να κάνω;».Απάντηση σ' αυτό το ερώτημα δίνει ο κοινωνικός ψυχολόγος Ορέστης Νέτας:«Θα ήταν ταυτόχρονα εύκολο, αλλά και τετριμμένο να μιλήσουμε για τις καταθλιπτικές επιπτώσεις των τελευταίων πυρκαγιών στην κοινωνία της Αθήνας. Ολοι λίγο ώς πολύ είτε έχουν ακούσει είτε έχουν διαβάσει για την έννοια της φωτιάς ως σύμβολο εξουσίας και πάθους. Ετσι συνειρμικά και μόνο η πλειονότητα αντιλαμβάνεται το γενικότερο συμβολισμό: Αυτή η ανεξέλεγκτη δύναμη (φωτιά) έρχεται να καταπιεί ό,τι πιο ήρεμο, ό,τι πιο ειρηνικό (το δάσος) σε μια πόλη που απεγνωσμένα ζητεί την ηρεμία και αυτό που απομένει -τόσο κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς όσο και λίγο μετά- είναι η αίσθηση του πολέμου, με μαύρους καπνούς να σκεπάζουν την πόλη και ελικόπτερα να πετούν πάνω από τις πολυκατοικίες. Το συνειρμό αυτό έρχεται να συμπληρώσει η τηλεόραση και ο φωτογραφικός φακός τονίζοντας όχι μόνο το πολεμικό κλίμα, αλλά και την αντίθεση του πράσινου (ειρήνη) και του μαύρου (πένθος). Ολος αυτός ο συνειρμικός συμβολισμός οικειοποιείται πολύ εύκολα από μια κοινωνία σαν της Αθήνας, η οποία τείνει να αναδεικνύει και να προβάλλει εσωτερικά (όχι σε σχέση με άλλες κοινωνίες) ό,τι καταστροφικό της συμβαίνει». Ο ίδιος εξηγεί τον παρανοϊκό χαρακτήρα των αστικών κοινωνιών και τα αμέτρητα «διπλά μηνύματα». «Οι συνθήκες της καθημερινότητας δίνουν ελάχιστο χρόνο για την επεξεργασία οποιασδήποτε πληροφορίας. Οταν αυτές οι πληροφορίες είναι αντίθετες, στην ουσία ακυρώνονται. Η τηλεόραση είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα. Εικόνες καταστροφής από την Πάρνηθα, καθώς παρεμβάλλονται διαφημιστικά διαλείμματα με πράσινα λιβάδια και χαρούμενες οικογένειες που τρώνε το πρωινό τους. Αυτές οι εναλλαγές βρίσκονται παντού και πάντα στη ζωή του πολίτη. Η πληροφορία είναι τόσο διαφορετική και προσλαμβάνεται με τέτοια ταχύτητα που δεν δίνει το χρόνο για κατάλληλη επεξεργασία. Ετσι η ουσία της πληροφορίας εξανεμίζεται. Αυτό που απομένει είναι μια εσωτερική ακατανόητη πικρία, μια απροσδιόριστη αίσθηση αδικίας. Ο πολίτης όμως δεν μπορεί να αντιληφθεί ούτε την πηγή αυτών των συναισθημάτων ούτε τι ακριβώς πρέπει να κάνει για να αποφορτιστεί. Ετσι η ουσία χάνεται και ο πολίτης μένει θλιμμένος και θυμωμένος αλλά άπραγος».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 20/08/2007