..................
Η γεωγραφία, το κλίμα και το ανάγλυφο του εδάφους στα Κύθηρα έχουν δημιουργήσει μια πολύ πλούσια παλέτα τοπίων. Ψηλά βουνά που καταλήγουν κάθετα στη θάλασσα σχηματίζοντας μικρούς ορμίσκους. Μεγάλες χαράδρες που σχίζουν τη σκληρή πέτρα και δημιουργούν καταφύγια οργιώδους βλάστησης με καταρράκτες με βάθρες. Θάλασσες βοτσαλόστρωτες, γαλαζοπράσινες, βαθιές, άλλες με αμμουδιές χρυσαφένιες, κάποιες ρηχές.
Αυτό τον φυσικό πλούτο έχει «ζηλέψει» και η ιστορία του νησιού. Επιβλητικά κάστρα, εγκαταλειμμένες πολιτείες άλλων εποχών, μεγάλα και εντυπωσιακά σπήλαια. Κοντά σε αυτά η μοναδική αρχιτεκτονική με στοιχεία από τους Βενετούς και τους Aγγλους κατακτητές, από τους Κρήτες μετανάστες, που χρησιμοποιεί όμως και την πέτρα με την τέχνη των μαστόρων της γειτονικής Πελοποννήσου.
Το δικό μας ταξίδι στο χωροχρόνο των Κυθήρων ξεκινάει από το λιμάνι, το Διακόφτι, το πρώην ψαράδικο χωριό που διατηρεί ακόμα πολλά από τα παλιά απλοϊκά σπιτάκια του. Εκεί βρίσκεται και μια από τις μεγαλύτερες αμμουδιές του νησιού που οι ντόπιοι (και όχι μόνο) αγαπούν ιδιαίτερα. Το λιμανάκι όμως που έχει κλέψει τη δική μου καρδιά είναι ο Αβλέμονας (ή Αυλαίμονας), λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα. Εκεί δεν χωράνε πλοία της γραμμής αλλά μικρές ψαρόβαρκες και δεν έχει ούτε κόκκο άμμου παρά μόνο βράχια που έχουν παραταχθεί σχεδόν σε κύκλο, σχηματίζοντας ένα ασφαλές καταφύγιο γι' αυτές τις βαρκούλες. Την ίδια ζεστασιά μεταδίδει και η φιλοξενία των κατοίκων, που σε κάνει να αισθάνεσαι ισότιμο μέλος της μικρής κοινωνίας του Αβλέμονα.
Εκεί που νιώθεις να αποστασιοποιείσαι από το τοπίο είναι στην Παλαιόπολη, την παλιά πρωτεύουσα του νησιού, που εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά το 1537 όταν ο περίφημος πειρατής Μπαρμπαρόσα είχε εισβάλει στο νησί. Σήμερα τα ερείπια των σπιτιών που έχουν μείνει όρθια δείχνουν την αδράνεια της ελληνικής πολιτείας ως προς τη διάσωση και ανάδειξη τόσο σημαντικών ιστορικών μνημείων.
Φεύγοντας από την Παλαιόπολη, αφήνουμε σιγά-σιγά τον κάμπο και ανεβαίνουμε στα ορεινά όπου κυριαρχούν τα άγονα τοπία και ο δυνατός άνεμος. Στα Μητάτα κάνουμε μια στάση για να θαυμάσουμε το φαράγγι του Τσάκωνα, συνεχίζουμε στον κεντρικό πλέον δρόμο και πάμε βόρεια προς τον Ποταμό, το μεγάλο κάποτε χωριό, που όμως άδειασε τη δεκαετία του '50, όταν οι περισσότεροι κάτοικοι έφυγαν μετανάστες στην Αυστραλία. Ακόμα και τα ερειπωμένα ή μισογκρεμισμένα παλιά σπίτια του χωριού προδίδουν την ευημερία και την ανάπτυξη που είχε γνωρίσει παλιότερα ετούτος ο τόπος.
Εν τω μεταξύ, ο καιρός έχει αρχίσει να αλλάζει. Πλησιάζοντας τον Ποταμό, βλέπουμε τη συννεφιά αλλά δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι μέρα μεσημέρι σε ελληνικό νησί θα φτάσουμε να θέλουμε ελαφρύ έστω μπουφάν. Κι όμως, σε όλη τη βόλτα στον Ποταμό ο καιρός θυμίζει φθινόπωρο, ενώ στις παραλίες του νησιού είναι κανονικά… καλοκαίρι. Οι συχνές εναλλαγές του καιρού στα Κύθηρα, όταν κινείσαι από τα ορεινά στα παραθαλάσσια μέρη, είναι συχνό φαινόμενο.
Οταν φτάνουμε στη συνέχεια στο λιμάνι στης Αγίας Πελαγίας, φοράμε ξανά τα κοντομάνικα. Αυτό ήταν το παλιό λιμάνι του νησιού, που τώρα χρησιμοποιείται κυρίως για ιδιωτικά σκάφη αλλά και τα πλοία της γραμμής όταν έχει άσχημο καιρό και δεν μπορούν να δέσουν στο Διακόφτι. Πίνουμε έναν καφέ και τραβάμε το δρόμο για τον Καραβά, αλλά τελικά συνεχίζουμε για την ξακουστή -και όχι άδικα- παραλία της Πλατιάς Αμμου.
Μετά τη δροσερή παρένθεση, επιστρέφουμε στον Καραβά για να δούμε τις πηγές του Αμίλ Αλί, απ' τις οποίες προέρχονται γοητευτικοί μύθοι για την περιοχή, και μετά συνεχίζουμε για ακόμα βορειότερα, προς το φάρο Μουδαρίου και στο Ακρωτήρι Σπαθί με την εξαιρετική θέα.
Σειρά έχει τώρα ο Νότος του νησιού. Περνάμε τα όμορφα Αρωνιάδικα, στρίβουμε προς Αραιούς και φτάνουμε στον Μυλοπόταμο. Το τοπίο, από ορεινό με αραιή βλάστηση, γίνεται σταδιακά καταπράσινο μέχρι που φτάνουμε στους περίφημους καταρράκτες της Φόνισσας, όπου η βλάστηση είναι πυκνή, μια απόδραση στην καρδιά ενός κατάφυτου δάσους με πολλά νερά.
Η μαγεία του τοπίου μάς έχει συνεπάρει τόσο πολύ, που αποφασίζουμε να πεζοπορήσουμε από τον καταρράκτη ακολουθώντας τα μπλε σημάδια, δίπλα στο ρέμα της Νεράιδας. Στη διαδρομή βλέπουμε αναστηλωμένους κάποιους από τους 22(!) νερόμυλους που υπάρχουν στην περιοχή, ανακαλύπτουμε και άλλους καταρράκτες με βάθρες, κολυμπάμε άφοβα στα (κρύα) νερά τους και καθόμαστε να ξεκουραστούμε στους κορμούς από τα υπέροχα τεράστια πλατάνια. Η διαδρομή μέχρι την παραλία Καλάμι είναι συνολικά τρεισήμισι ώρες περπάτημα και αξίζει πραγματικά τον κόπο, αλλά η νύχτα πλησιάζει και αποφασίζουμε να πάρουμε τον γρήγορο δρόμο της επιστροφής πίσω στο Μυλοπόταμο.
Επόμενος σταθμός το περίφημο σπήλαιο της Αγίας Σοφίας. Οι αγιογραφίες του 11ου αιώνα μάς καθηλώνουν, όπως και οι υπέροχοι σταλακτίτες στην αίθουσα του Κεχριμπαριού, μία από τις δέκα αίθουσες του σπηλαίου με συνολικό εμβαδόν 2.200 τ.μ. (Μετά από αυτή την ασύλληπτη εμπειρία είναι δεδομένο ότι στην επόμενη επίσκεψη στο νησί πρέπει οπωσδήποτε να «χωρέσουν» στο πρόγραμμα και τα υπόλοιπα σπήλαιά του.)
Ο χρόνος πιέζει και για το τέλος εξερευνούμε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια των Κυθήρων, τη Χώρα. Η αρχιτεκτονική θυμίζει και ορεινή Κρήτη και κλασικό Αιγαίο, με τα λευκά σπιτάκια, τα χρωματιστά παράθυρα, τις καμάρες για ίσκιο και οικονομία χώρου, καθώς και τα μυρωδάτα λουλούδια στις αυλές.
Σκαρφαλωμένη όπως είναι στις πλαγιές του λόφου με το επιβλητικό βενετσιάνικο κάστρο, η Χώρα μοιάζει να ζητάει την ασφάλεια που της προσφέρει το μεγαλειώδες πετρόκτιστο κατασκεύασμα. Δεν είναι τυχαίο ότι έγινε η πρωτεύουσα μετά την καταστροφή της Παλαιόπολης αφού δείχνει πιο ασφαλής για εκείνες τις άγριες εποχές...
Προς αυτή την κατεύθυνση, βέβαια, θέλησε να βοηθήσει και η θρησκεία γεμίζοντας τον τόπο πανέμορφες εκκλησίες με ψηλά εντυπωσιακά καμπαναριά, που τα βλέπεις από παντού. Εδώ βρίσκεται το αρχαιολογικό μουσείο, το ειρηνοδικείο και μερικές από τις πιο σημαντικές εκκλησίες των Κυθήρων.
Μάλιστα, κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου, στη γιορτή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, γίνεται η περιφορά της ιερής εικόνας στο Κάστρο· στο Κάστρο με υπέροχη -παρεμπιπτόντως- θέα στην Κρήτη, στο Αιγαίο και το Ιόνιο.
Εφτασε, όμως, η ώρα της επιστροφής. Σχεδόν υπνωτισμένοι από την ποικιλία και την ομορφιά του τοπίου, φεύγουμε με την υπόσχεση στον εαυτό μας και στο νησί: θα ξανάρθουμε, γιατί τα Κύθηρα είναι πιο σημαντικά κι από το ίδιο το ταξίδι, κύριε ποιητά...
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Από Νεάπολη για Κύθηρα έχει πλοίο καθημερινά. Κυριακή και Δευτέρα έχει μόνο μία πρωινή γραμμή, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες δύο (πρωινή και μεσημεριανή - τηλ. λιμεναρχείου Νεάπολης: 27340-22.228).
Η διάρκεια της διαδρομής είναι περίπου μιάμιση ώρα. Από Πειραιά έχει πλοίο κάθε Παρασκευή (τηλ. λιμεναρχείου Πειραιά: 210-41.47.800).
Από Γύθειο έχει πλοίο κάθε Σάββατο στη 01.30 το βράδυ (τηλ. λιμεναρχείου Γυθείου: 27330-22.262).
Εναλλακτικά, μπορείτε να ταξιδέψετε με αεροπλάνο και συγκεκριμένα με καθημερινή απογευματινή πτήση των Ολυμπιακών Αερογραμμών (τηλ.: 210-96.66.666).
Προσοχή! Το νησί είναι μεγάλο και καλό είναι να φροντίσετε να έχετε μεταφορικό μέσο.
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Νόστος Χώρα, τηλ.: 27360-31.056 http://www.nostos-kythera.gr/
Εξι δωμάτια διακοσμημένα με έπιπλα εποχής και πανέμορφο καφενείο.
Πιτσινάδες
Στον ομώνυμο οικισμό κοντά στα Αρωνιάδικα, τηλ.: 27360-33.877, http://www.pitsinades.com/
Συγκρότημα παλιών, αλλά αναστηλωμένων τσιριγώτικων σπιτιών, με περιποιημένα δωμάτια με παραδοσιακά έπιπλα.Πορφυρούσα Μυλοπόταμος, τηλ.: 27360-38.281, http://www.porfyrousa.gr/
Εξαιρετικός παραδοσιακός ξενώνας και βιολογικά προϊόντα από το ομώνυμο κτήμα που βρίσκεται στην Παλαιόπολη.
Βενάρδος Αγία Πελαγία, τηλ.: 27360-34205, www.venardos-hotels.gr
42 ευρύχωρα δωμάτια και διαμερίσματα, προσφάτως ανακαινισμένα, με πισίνα και spa.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:www.booking.com
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
• Φιλιώ Στον Κάλαμο. Μια από τις καλύτερες ταβέρνες του νησιού, με πολύ καλές ελληνικές συνταγές και βιολογικό κρασί παραγωγής τους.
• Μιχάλης Στα Μητάτα. Καφενείο-εστιατόριο από το 1932 που σερβίρει νόστιμα μαγειρευτά κρέατα και εξαιρετικά λουκάνικα. Εχει, επίσης, μοναδική θέα το Κακό Λαγκάδι.
• Πανάρετος Στον Ποταμό. Φημίζεται για τη μελιτζάνα με ξινόχονδρο τραχανά και τη μακαρονάδα του ψαρά.
• Στο Λιμιώνα Ψαρομεζέδες και τραπεζάκια από κορμούς δέντρων στο… Λιμιώνα.
TIP!
Στο χωριό Καλοκαιρινές βρίσκεται το εργαστήριο παραδοσιακών προϊόντων της Μαρίας Καλλιγέρου. Εκεί επισκεφτείτε τον παραδοσιακό αλευρόμυλο δίπλα και δείτε τη διαδικασία παραγωγής αλεύρων όπως γινόταν παλιά. Στο κατάστημα στη Χώρα θα βρείτε παξιμάδια, ζυμαρικά, μαρμελάδες, τουρσιά, αμυγδαλωτά και πολλά άλλα γλυκά (τηλ.: 27360-31.188, 31.678).
* Σημείωση: Οι τιμές διαμονής, ναύλων κτλ. που αναφέρονται στον εκάστοτε προορισμό, είναι αυτές που ίσχυαν κατά την χρονική περίοδο συγγραφής και δημοσίευσης του άρθρου και ενδέχεται να έχουν αλλάξει.
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΑΒΙΤΣΑΝΟΥ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΤΣΟΥΡΑΣ
*από την εφημ. "Η Καθημερινή της Κυριακής" 26.7.2009
