Στη σκέψη μου πάντα μου’ρχόταν ένα προσκύνημα στη Μεγαλομάτα Παναγιά στη Μονή Μπούρα. Κι ήρθε απρόοπτα χωρίς προγραμματισμό.
Μαζί με τον μεγαλοπολίτη Καθηγητή Δημήτριο Ανδριόπουλο παραβρεθήκαμε προσκεκλημένοι στο Λεβίδι (10-7-2010) στην τιμητική εκδήλωση για τα 90 χρόνια του διακεκριμένου καθηγητού της Φιλοσοφίας Τζον Άντον (Ιωάννη Αντωνόπουλου) από το Ζυγοβίστη που τιμά τον Ελληνισμό στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριδας (ΗΠΑ). Μάλιστα ο καθηγητής Δημ. Ανδριόπουλος ήταν και από τους ομιλητές της εκδήλωσης στην αίθουσα Άλεξ. Παπαναστασίου Φιλοξενούμενοι στις Δρυάδες του ευπατρίδη Γ. Χριστοδουλόπουλου, όπου στεγάζεται το αξιόλογο Αρκαδικό Μουσείο Τέχνης.
Την επόμενη μαζί με τον καθηγητή Δ. Ανδριόπουλο, χωρίς να μου ειπεί το πρόγραμμα, τραβήξαμε για την Φαλαισία, με τα δύο ιστορικά Κάστρα της Βελιγοστής και του Λεονταρίου. Το Λεοντάρι το 1786 ήταν πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Σ’όλη την διαδρομή μου εξιστορούσε την περιοχή και τα μαθητικά του χρόνια. Βιαστικά περάσαμε απ’το Βουτσαρά την γενέτειρά του και το Ανεμοδούρι που μένει η αδελφή του. Κοντά στη “ξηρόβρυση” που ξεδιψάσαμε, ένας ανηφορικός δρόμος μας έβγαλε στην ιστορική Μονή Μπούρα. Στο μοναστήρι της Παναγίας του Αρκαδικού Ταϋγέτου που χτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια του Κομνηνού αυτοκράτορος. Από τον 11ο αιώνα, αυτή η γη έγινε κλήρος της λατρείας της Θεομήτορος Παρθένου. Και τούτο μας πείθει η Αρχετικτονική Μορφή του Καθολικού αλλά και η παράδοση της περιοχής και προβάλλει το ιδανικό της λεβεντιάς μπροστά στα μάτια της ψυχής μας . Είναι το μοναστήρι του καλόγερου του “μπούρα” του γενναίου εκείνου που έγινε με το αίμα του μεθόριος μεταξύ ουρανού και γης, βιγλάτορας άγιος της πίστης και του Γένους. Μπούρα σημαίνει στα τούρκικα γενναίο παλληκάρι, ανδρείο λεβέντη. Κατ’άλλους στον διάσημο αμαρτωλό της Αρκαδίας Πέτρο Μπούα που αναφέρεται και Μπουράς.Στο αρχείο της Μονής υπάρχει γράμμα με ημερομηνία 15 Ιουνίου 1700 του Επισκόπου Χριστιανουπόλεως και Εξάρχου πάσης Αρκαδίας Αγίου Αθανασίου, που στέλνει προς τον εξοχότατον και Υψηλότατον Αυθέντην και προβλεπτήν (Διοικητήν) Ζενεράλε των αρμάτων του Βασιλείου του Μορέως στην Πάτρα και του γνωρίζει μεταξύ άλλων ότι: “εις το Λεοντάριον είναι το μοναστήρι της Παναγίας της εν Μπούρα και ο Άγιος Νικόλαος μετόχι”.Κατ’άλλη παράδοση το μοναστήρι κτίστηκε στα ερείπια με υλικά παλαιότερού ειδωλολατρικού ναού ίσως της Άρτεμις ή του Πανός. Έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο κύτταρο της Μονής με πυρήνα λατρευτικό την Παναγία. Πάντως όλα τα συγγράμματα λένε πολύ λιγότερα παρ’όσα μονολογούν οι φαγωμένες πέτρες του Μοναστηριού, που ξεπροβάλλει κάτω από το πλούσιο φως της Μπορέικης γης.
«Τούτος ο τόπος είναι μύθος και φως, ένας μύθος κρυφός με τον κόσμο του ήλιου δεμένος.
Κάθε αυγή ξεκινά να ανταμώσει ξανά το αθάνατο γένος.
Τούτος ο τόπος είναι ένας κήπος με κλαμένα παιδιά στη γαλάζια ποδιά
κάποιας μάνας για πάντα χαμένης.»
( Ν. Γκάτσος)
Στους περασμένους αιώνες υπήρχε μια πνευματική άνθηση στην περιοχή με κέντρο το Μοναστήρι Μπούρα. Ήταν το Άγιον Όρος της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή του Μοναστηριού υπήρχαν κεφαλοχώρια, οι Κώμες (όπως αναφέρει ο Άγιος Αθανάσιος, επίσκοπος χριστιανοπόλεως) όπως το Λιοντάρι, η Πολιανή, το Δυρράχι, ο Άκοβος, η Καμάρα, το Σαμαρά, το Μπούρα και άλλα χωριά. Γι’αυτό και η ανάπτυξη και η προσφορά του Μοναστηριού είναι σημαντική στην εποχή αυτή.
Στα χρόνια της σκλαβιάς το Μοναστήρι γίνεται το καταφύγιο της πίστης και της παιδείας. Διαδίδεται η παιδεία από τον καλόγερο κάτω από το αμυδρό φως του καντηλιού. Εδώ στις δύσκολες στιγμές καταφεύγουν οι κλέφτες κι εδώ συντηρήθηκαν τα όσια και τα ιερά της πατρίδας μας.
Στα ορλοφικά από ένα έγγραφο φαίνεται ότι “υπέστη ερήμωσιν η Ιερά Μονή Μπούρα από την επανάσταση του 1770”. Τον Απρίλιο του 1770 στίφη Τουρκαλβανών καταφθάνουν στο Μοναστήρι και με τα ξίφη τους θα στραβώσουν όλες τις εικόνες και θα παραμορφώσουν τα πρόσωπά τους. Εισβάλλουν στο καθολικό και ρίχνονται μανιασμένοι στην εικόνα της Παναγίας. Άφησαν μονάχα το κατακόκκινο μαφόρι να φουσκοκυμματίζει ανάλαφρα και σιωπηλά την καρτερεμένη Ανάσταση. Λεηλατούν το μοναστήρι και το παραδίνουν στη φωτιά! Ενώ θα πάρουν το κεφάλι του ετοιμοθάνατου Γερο Καλλίνικου και θα το περιφέρουν “τρόπαιο” για να φοβίζουν τους ραγιάδες.
Η Μονή κατέστη Κέντρο μυήσεως των φιλικών. Ο Ηγούμενος της Μονής Ιωάννης σαν άλλος βαπτιστής θα κάνει τούτο το Μοναστήρι Ιορδάνη και θα δείχνει το χρέος της το ιερό, που δεν ήταν άλλο από τον αγώνα για την λευτεριά.
Ο Γέροντας Ιωάννης διορίστηκε ηγούμενος της Μονής από τους εφόρους της επαρχίας και τους επιτρόπους του Μινίστρου της Θρησκείας Αγίου Ανδρούσης Ιωσήφ “ίνα έχει άπασαν την φροντίδα και επιμέλεια αυτής”.
Στα χρόνια του Ιμπραήμ τα γυναικόπαιδα, οι άρρωστοι και οι γέροι αυτής της περιοχής ήταν κρυμμένοι στις σπηλιές του Μοναστηριού. Οι καλόγεροι τρύπωναν από μυστικές διαβάσεις και έδιναν τροφές και θάρρος στα παιδιά και τις γυναίκες και περιποιούνταν τους λαβωμένους, ψάλλοντας συναξάρια της πίστης και της λευτεριάς.
Μετά την Απελευθέρωση με διάταγμα (ΦΕΚ 236/831) διαλύονται τα μοναστήρια που έχουν κάτω των πέντε Μοναχών και απογυμνώνονται από τις περιουσίες τους. Από τα 412 ορθόδοξα χριστιανικά Μοναστήρια απέμειναν 90. Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μπούρα προτείνεται να διατηρηθεί από έγγραφο του επισκόπου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως.
Στις 10 Ιανουαρίου 1932 η Ιερά Μονή “συγχωνεύεται εις την ιεράν Μονή του Τιμίου Προδρόμου Αρκαδίας και παραδίνεται όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία της Μονής από τον Αγαθάγγελο Παπαδόπουλο στον Ηγούμενο Αρχιμανδρίτην Λεόντιον Δημοσιμόπουλο”.
Τελευταίος Γέροντας της Μονής ο Δαμασκηνός Παρασκευόπουλος που είδε τις ελπίδες του να διαψεύδονται από την αδιαφορία των αρμοδίων Της πολιτείας. Γιατί με Π. Δ/γμα η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μπούρα αποσπάται από την Ι. Μ. Προδρόμου και συγχωνεύεται με την γυναικεία μονή Αμπελακίου. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1935 γίνεται πρωτόκολλο παραλαβής και παραδόσεως μεταξύ των ηγουμένων και της Μονής Προδρόμου Λεοντίου Δημοσιμοπούλου και της Ηγουμένης της Μονής Αμπελακίου Πελαγίας Κωσταρέλου “δια πάσαν κινητήν και ακίνητην περιουσία της Ιεράς Μονής Μπούρα”
Τρία ολόκληρα χρόνια το Μοναστήρι θα’ ναι κλειστό. Η μεγαλομάτα Παναγιά θα φωτίσει τη γερόντισσα του Αμπελακίου να στείλει τις Μοναχές Χριστοδούλη και Σαλώμη ν’ανοίξουν το Μοναστήρι. Αργότερα θα’ρθουν και οι Μοναχές Μακαρία και Καλλινίκη, που βοήθησαν να κρατηθεί η Μονή με τη βοήθεια και τη φροντίδα των φίλων του Μοναστηριού. Όταν ο Θεός κατοικεί στον άνθρωπο, ο άνθρωπος νιώθει πλούσιος ακόμη και μέσα στη φτώχεια του.
Από τον Μάιο του 1984 η Ιερά Μονή ξεκινάει τη νέα φάση της ιστορίας της. Μια ομάδα μοναχών έρχονται να μεταγγίσουν νέο αίμα στα ερείπια της ψυχοραγούσας Μονής. Είναι οι Μοναχές Θεολογία, Χρυσοβαλάντισσα, Πορτραïτισσα, Μελάνη, Παρθενία, και δόκιμη μετέπειτα Μοναχή Θέκλα για να φθάσουν σήμερα τις δεκαεπτά Μοναχές με ηγουμένη τη Θεολογία. Ασκούν την ψυχή τους στην ερημία της σιωπής, την Συμπαντική πρόνοια του Θεού.
Οι Μοναχές παρέλαβαν μια βαρειά ιστορική κληρονομιά, αλλά μέσα στα ερείπια, και σε λίγο χρονικό διάστημα να υψωθεί το ζωντανό θαύμα της πίστης και αγάπης του Θεού και των ανθρώπων με το Ιλαρό βλέμμα της Κυράς, της Μεγαλομάτας Παναγιάς η οποία θαυματουργεί με την καθημερινή της μέριμνα-Γιατί από τις φορητές εικόνες στο Καθολικό είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς της Μεγαλομάτας η δια δαπάνης και εξόδων του Αγίου καθηγούμενου Ιωαννικίου έτος ΑΟΛΑ (1831) με ρωσική επιγραφή «την ίασιν της χειρός μου λαβών Θεοτόκε υμνών Σε εις τους αιώνες». Πολύτιμο κειμήλιο της Μονής.
Το καθολικό της Μονής αγιογραφήθηκε από τους Αγιογράφους αδελφούς Πέτρου και Μιχαήλ πεδιώτες από την Πεδιάδα Ηρακλείου Κρήτης. Είναι όλοι αυτοί που αγιογράφησαν και τους Αγίους Αναργύρους της Στεμνίτσας και τη Μονή Καλάμι στον Ατσίχολο Γορτυνίας. Αλλά οι καπνοί της καταστροφής του 1770 έχουν καταστρέψει ένα μεγάλο μέρος του έργου. Ο Πύργος του Μοναστηριού πρέπει να είναι κτίσμα του 1860. Οι φανερές πολεμίστριες του δείχνουν και σήμερα ακόμη τους αγώνες των Καλογήρων που διαφεντεύει την ιστορία του Μοναστηριού.
“Το θαύμα είναι η πιο ρεαλιστική κατάσταση της αληθινής ζωής” τονίζει ο Ντοστογιέφσκι.
Υπάρχει εκτός περιβόλου ο ναός του Αγίου Ραφαήλ Νικολάου και Ειρήνης, ο κοιμητήριος ναός της Μονής. Ενώ στο Πετράλωνο έχει ανεγερθεί ο Ναός του Αγίου Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού με τελετή των εγκαινίων στις 29 Μαΐου 1994,τότε που ήλθε η τίμια κάρα του Αγίου από την Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων.
Γύρω στη Μονή Μπούρα υπάρχουν ερειπωμένες Μονές, Ασκηταριά και εξωκκλήσια που εμπνέουν στους επισκέπτες-προσκυνητές βαθύ σεβασμό και γοητεία ανάμεικτη με κατάνυξη:
Η Μονή του Αγίου Μηνά, η Μονή του Αγίου Νικολάου(στον Κούμαρο), η Μονή του Αγίου Νικολάου του Χουντάλου το ξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το ασκητήριο του Αγίου Νίκωνος του Μεταναστείτε, το Ασκητήριο της Ζωοδόχου Πηγής.
Στο ανακαινισμένο παλιό κτίσμα, στο ισόγειο εκτός από τα παρεκκλήσια των Αγίων Αναργύρων και της Οσίας Μακρίνας υπάρχει το Αρχονταρίκι, ο χώρος υποδοχής των προσκυνητών. Εκεί θα γευτείς μετά το γέμισμα της ψυχής σου, την Καλογερική Φιλοξενία.
Στο αρχονταρίκι μας υποδέχτηκε η αδελφή Αλεξία και εν συνέχεια μας έδειξε την βιβλιοθήκη της Μονής όταν ο καθηγητής Δ. Ανδριόπουλος σε ανύποπτο χρόνο είχε στείλει τα βιβλία του.
Η καθηγουμένη Θεολογία και οι 17 μοναχές κρατούν σε ανθηρή κατάσταση το ιστορικό Μοναστήρι της Μεγαλομάτας Παναγιάς και προσφέρουν Πνευματικότητα, Ιερότητα, ψυχική ενθάρρυνση και ελπίδα στις απελπισμένες, κατατρεγμένες και πληγωμένες καρδιές από την αλλοτριωμένη κοινωνία και κυρίως σ’ αυτούς που διψούν για ουρανό. Κάθε ψυχή που φτάνει εδώ γίνεται ένα ανοιχτό παράθυρο απ’όπου ατενίζει τον ουρανό. Είναι η θεία δύναμη που παίρνεις σε αυτό το αγιασμένο περιβάλλον του μοναστηριού. Ο άνθρωπος διασώζεται στην αλήθεια του Θεού, στο μυστήριο της αιωνιότητας.
__________
**Κυριότερες πηγές από το βιβλίο του Εκπαιδευτικού Διονυσίου Καραγιάννη “Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μπούρα Μεγαλουπόλεως” και πατέρας της καθηγουμένης θεολογίας της Μονής.
O ΝΙΚΟΣ Ι. ΚΩΣΤΑΡΑΣ
σας εύχεται Χρόνια Πολλά
και καλή και δημιουργική χρονιά
για το 2011.
..................
